به گزارش  پایگاه مردمی ارتش به نقل از  گروه دفاعی امنیتی دفاع پرس، انهدام سوخوی روسیه بر فراز سوریه که توسط ترکیه صورت گرفت؛ بهانه‌ای شد تا در گزارشی اجمالی به معرفی محصولات شرکت هواپیماسازی سوخو که تعدادی از آنها در ایران بکار گرفته شده‌اند، بپردازیم. به همین خاطر گزارشی که در ادامه آمده به بررسی اجمالی هواپیماهای سوخو در ایران پرداخته است.

سوخو (به روسی: Сухой) شرکت هوافضای روسی است که در زمینه ساخت هواپیماهای جنگنده تخصص دارد و در سال ۱۹۳۹ توسط «پاول سوخو» بنیان گذاشته شده است. (در زبان روسی عبارت Су و در انگلیسی عبارت Su برای نام‌گذاری هواپیماهای جنگنده سوخو به‌کار می‌رود.)

شرکت سوخو بزرگترین تشکیلات هواپیماسازی روسیه است. این شرکت مالکیت سهام‌ تمامی شرکت‌هایی که برای هواپیمای سوخو قطعه تولید می‌کنند، را در اختیار دارد و به همین علت بر چرخه تولید، از طراحی گرفته تا ساخت و کنترل کیفیت، نظارت کامل ایفا می‌کند.

هواپیماهای سوخو نه‌تنها خط مقدم نیروی هوایی روسیه را تشکیل می‌دهند، بلکه بخش عمده‌ای از نیروی هوایی کشورهای دیگری مانند هند، ایران، آلمان، چین و مصر نیز هستند.

شرکت سوخو پیشتر با نام «دفتر طراحی شماره ۵۱» یا به زبان روسی به «او کا ب-۵۱ (ОКБ-۵۱)» نامیده می‌شد، و تاکنون تولیدات نظامی متعددی داشته که عبارتند از سوخو۲۲، ۲۴، ۲۵، ۲۷،۳۰، ۳۳، ۳۴، ۳۵، ۳۷، ۴۷، پک فا و هواپیمای مسافری سوپر جت ۱۰۰.

البته این شرکت در ژوئن سال ۲۰۰۷، ورود خود را هم به بازار هواپیماهای مسافربری اعلام کرد که در این رابطه نخستین هواپیمای مسافری طراحی شده توسط سوخو «سوپرجت۱۰۰» نام گرفت؛ این هواپیما با ظرفیت حمل و جابجایی ۹۰ تا ۱۱۰ مسافر و بردی برابر ۴۵۰۰ کیلومتر مشتریان متعددی در دنیا دارد؛ به نحوی که استفاده یک شرکت هواپیمایی ایتالیایی با سفارش ۱۰ فروند و خطوط هوایی داخلی روسیه با سفارش ۵۰ فروند را می‌توان آغاز خوبی برای سوپرجت۱۰۰ دانست.

تحریم به دلیل قرارداد با ایران

این شرکت در اوت سال ۲۰۰۶، به دلیل اینکه با نیروی هوایی ایران برای مدرنیزه کردن ۳۰ فروند هواپیمای سوخو۲۴ قراردادی منعقد کرده بود، به همراه شرکت دولتی صادرات ابزار دفاعی روسیه مورد تحریم دولت آمریکا قرار گرفت.

دولت آمریکا به این بهانه که هواپیمای سوخو۲۴ بالقوه قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را داراست و قانون عدم گسترش تسلیحات کشتار جمعی در مورد ایران (مصوب سال ۲۰۰۰ در مجلس نمایندگان آمریکا) را نقض کرده، شرکت سوخو را مورد تحریم قرار داد.

اما با این وجود وزارت امور خارجه روسیه در این زمینه اظهار داشت که تمامی فعالیت‌های نظامی بین ایران و روسیه منطبق بر قوانین روسیه و قوانین بین‌المللی است، و دولت آمریکا را متهم کرد که سعی دارد کشورهای دیگر را وادار به پیروی از قوانین داخلی خود کند.

به همین خاطر برخی از محصولات این شرکت هم‌اکنون در ایران توسط نیروهای مسلح کشورمان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ که در ادامه به‌صورت اجمالی این محصولات را بررسی قرار داده‌ایم.

سوخو۲۲؛ هواپیمایی بمب‌افکن

سوخو ۲۲ ازجمله هواپیماهای ضربتی تک‌کابینه با بال‌های متحرک و نمونه صادراتی سوخو ۱۷ است؛ که در دوره زمانی بلند ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰ تولید می‌شده و نمونه‌های متعددی از آنها به کشورهای بسیاری صادر شده است؛ البته این هواپیما که به‌عنوان یک جنگنده بمب‌افکن طراحی شده؛ ولی بیشتر به‌عنوان بمب افکن به کار می‌رود.

سوخو 22

سوخو ۲۲ در چند نمونه تولید شده که برخی از این نمونه ها در ادامه توسط خبرگزاری دفاع مقدس معرفی می شود:

su-۲۲ یا فیترF: گونه صادراتی از همان سوخوی M۲ـ۱۷بود که به کشورهای آنگولا، لیبی و پرو فروخته شد؛ البته این مدل‌های صادراتی ابزارآلات الکترونیکی (آویونیک) کمتری داشتند.

su-۲۲R یا فیترF: مدل اکتشافی از گونه سوخو ۲۲ است.

سوخو ۵Mـ ۲۲مدل دیگری از سوخو ۲۲ است که قرار بود بال‌های غیر متغیر داشته باشد؛ اما نشد و سرانجام از بال‌های متغیر ۴۵ درجه‌ای در آن استفاده شد. تنها قابلیت این مدل از سوخو این بود که توانایی حمل تسلیحات به روز شده را داشت و علاوه بر این از موتور آن برای سوخوی ۲۷ استفاده شد.

این مدل به وسیله تجهیزات و ادوات روسی ـ فرانسوی جدید تجهیز شده و در کابین این مدل نیز سیستم HOTAS(کنترل میزان قدرت موتور بر روی استیک کنترل اصلی هواپیما) نصب شد و سیستم‏‌های آویونیک آن هم بهبود یافت. علاوه بر این سیستم مسافت‏‌یاب لیزری قدیمی نیز به لطف نصب رادار بسیار قدرتمند ساخت فازاترون ـ تامسون سی اس اف به نام Phantom، حذف شد.

به گزارش دفاع پرس، سوخو ۲۲ در سال‌های ۱۹۹۴و۱۹۹۷ دو بار ارتقا داده شد و طی آن تغییرات زیادی روی این مدل سوخو انجام گرفت؛ که در واقع بیشتر شامل ارتقای سیستم الکترونیک هوایی و تسلیحات آن بود؛ به‌طوری که در سری دوم این هواپیما قابلیت حمل موشک‌های ضد کشتی۳۱ـKHهم تعبیه شد.

در حال حاضر سپاه پاسداران در زمینه اورهال هواپیماهای جنگنده سوخو ۲۵، سوخو ۲۲، هواپیماهای رزمی و ترابری فعالیت می‌کند و از بالاترین سطح مرکز تعمیراتی نیز برخوردار است.

سوخو۲۴؛ ویژه حملات ارتفاع پایین

سوخو۲۴ که در ناتو بنام  Fencer شناخته می‌شود، یک جنگنده ضربتی مافوق صوت، دو کابینه، بال‌متغیر و دوموتوره ساخت شرکت سوخو است. این هواپیما که حدود ۱۴۰۰ فروند آن تا سال ۱۹۹۳ تولید شده، نخستین سیستم ناوبری و حمله دیجیتال نیروی هوایی ارتش شوروی سابق را داشت، نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ نیز وارد ارتش شوروی سابق شد و هم‌اکنون نیز در ارتش‌های روسیه، اوکراین، قزاقستان، الجزایر، سودان، سوریه و ایران در حال خدمت است. (البته نیروی هوایی روسیه در حال جایگزینی تدریجی این هواپیما با جنگنده بمب‌افکن سوخو-۳۴ است.)

   سوخو 24

سوخو۲۴ که پاسخ روس‌ها به ساخت جنگنده بمب‌افکن اف-۱۱۱ آمریکا بود، اختصاصاً برای حملات ارتفاع پایین مافوق صوت به عمق خاک دشمن طراحی شده و طراحی بال متحرک آن باعث شده تا قابلیت فرود و برخواست کوتاه را داشته باشد.

بارگیری بال بالای این هواپیما نیز باعث شده تا پرواز باثباتی در ارتفاع پایین و مقاومت خوبی در مقابل جریان باد داشته باشد؛ به همین خاطر این هواپیما با وزن خالی بیش از ۲۲ تن توانایی حمل ۸ تن مهمات از جمله بمب‌های هسته‌ای تاکتیکی، و دیگر انواع بمب و موشک و راکت و سوخت اضافی را دارد.

این هواپیما هم‌اکنون در انواع مختلفی تولید شده که عبارتند از: سو A  ـ ۲۴ مدل اولیه؛ سو Bـ۲۴بدنه مدور شده؛ سو C ـ ۲۴ دارای تغییراتی در سیستم هشدار دشمن؛ سوDـ ۲۴ دارای قدرت سوختگیری هوایی و دماغه بلندتر؛ سو E ـ ۲۴ مدل شناسایی برای نیروی دریایی و دارای قدرت حمل مهمات ضدکشتی.

سوخوی۲۴ در انواع گوناگونی عرضه شده که هرکدام در ناتو‌، به اسامی خاص معروف هستند؛ طراحی بهترین و کامل‌‏ترین مدل سوخوی۲۴ که Fencer-Dیا Su-۲۴Mنامیده می‎شود، از سال ۱۹۷۸ آغاز و در سال ۱۹۸۳، این مدل رسما وارد خدمت در نیروی هوایی شوروی سابق شد.

اما در رابطه با ایران، روس‌ها ادعا دارند تعداد ۱۲ فروند Fencer-D به ایران فروخته‌اند؛ که همگی این هواپیماها به‌صورت عملیاتی در اختیار نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار دارند.

در سوخوی۲۴، سامانه ناوبری و کمکی ۲۴ـ PNS تعبیه شده است. ۲۴ـ PNS به تجهیزات سامانه ناوبری رادیویی اتصال دارد که امکان اجرای این وظایف را میسر می‌سازد: اخطار برخورد به عوارض زمین، کشف اهداف و انهدام آنها به روش بمباران Tossیا Level، نشانه‏‌گذاری اهداف کشف شده جهت شلیک موشک، کشف رادارها و پرتابگرهای موشک‌های «سام» متعلق به این رادارها و امکان هدایت کاملا خودکار یا نیمه‌خودکار به هنگام تقرب جهت فرود در ارتفاع حدود ۴۰ تا ۵۰ متری.

سوخو۲۵؛ با ماموریت پشتیبانی نزدیک از نیروهای زمینی

سوخو ۲۵، یک جت جنگنده تک‌سرنشین دو موتوره است؛ که در اتحاد جماهیر شوروی سابق، توسط دفتر طراحی سوخو با ماموریت پشتیبانی نزدیک از نیروهای زمینی طراحی و تولید شد.

اولین پیش‌نمونه آن در ۲۲ فوریه ۱۹۷۵ پرواز کرد و تولید انبوه آن از سال ۱۹۷۸در کارخانه‌ای در «تفلیس» گرجستان شوروی سابق آغاز و سپس از سال ۱۹۸۱ وارد خدمت فعال نظامی در ارتش شوروی سابق شد.

این هواپیما در نیروی هوایی و هوانیروز روسیه با نام مستعار «کلاغ سیاه» و در ناتو به نام پای قورباغه (به انگلیسی: Frogfoot) شناخته می‌شود.

سوخو25

به گزارش دفاع پرس، سوخو ۲۵ برای انهدام دقیق اهداف زمینی در تمامی شرایط آب‌وهوایی در شبانه‌روز و به‌طور خاص انهدام خودروهای زرهی دشمن، وسایل ارتباطی، سنگرهای آتش، واحدهای فرماندهی و نظارت، جاده‌ها، خطوط آهن و بالگردهای نظامی دشمن طراحی شده است.

سوخو ۲۵ از نظر توانایی‌های جنگی، قدرت ضربتی، مقاومت و اثرگذاری کاملاً قابل مقایسه با همتای آمریکایی خود «تاندربولت ۱۰» است.

ساختار کلی، تجهیزات الکترونیکی و به‌ویژه توانایی استفاده از طیف وسیعی از مهمات و امکان فعالیت در خطیرترین شرایط، سوخو ۲۵ را هواپیمایی ایده‌آل برای پشتیبانی نزدیک هوایی از نیروهای زمینی ساخته‌است. این هواپیما به یک توپ اتوماتیک دولول ۳۰ میلی‌متری در زیر بدنه با ۲۵۰ گلوله مسلح شده و هشت «پایلون» در زیر بال‌های آن قرار دارد که به آن قدرت حمل حدود ۴ تن مهمات هوابه‌زمین از جمله راکت‌های ۵۷ تا ۳۳۰ میلی‌متری را می‌دهد. علاوه بر این دو «پایلون» کوچک بیرونی هم برای موشک‌های هوابه‌هوا در زیر بدنه تعبیه شده ‌است.

در سال ۱۹۸۴ یک مدل صادراتی از این هواپیما به نام «سوخو۲۵ کا» طراحی شده و به کشورهای چک‌سلواکی سابق، بلغارستان، عراق، جمهوری دمکراتیک کره و آنگولا صادر شد. در سال‌های ۸۸-۱۹۸۷ یک بازسازی کلی بر روی طراحی این هواپیما بر اساس تجربه جنگ در افغانستان انجام شد و از سال ۱۹۹۱ تولید مدل سوخو۲۵ بی‌ام آغاز شد.

سوخو۲۵ در طول جنگ شوروی سابق در افغانستان نقش حیاتی برای ارتش سرخ داشت و بیش از ۶۰ هزار ساعت پروازی را تجربه کرد و فقط ۲۳ فروند از آن از بین رفت. در واقع یک سوخو۲۵ به ازای ۲۶۰۰ ساعت پرواز از دست رفت؛ که در مقایسه با تمام هواپیماهای دیگری که در این جنگ استفاده شدند، رقم بهتری است.

بعد از فروپاشی شوروی سابق، نیروی هوایی روسیه نیز از این هواپیما به‌طور گسترده‌ای در جنگ چچن استفاده کرد؛ البته ارتش بعث عراق  هم در دوران جنگ تحمیلی از این هواپیما در حمله به ایران استفاده می‌کرد.

در بدنه سوخو ۲۵ به میزان ۶۰ درصد آلومینیوم، ۱۹ درصد فولاد، ۵/۱۳ درصد تیتانیوم، ۲ درصد آلیاژ منیزیم و ۵/۵ درصد مواد دیگر به‌کار رفته‌است. همچنین سوخو ۲۵ مجهز به صندلی نجات (همانند سوخو-۲۷) و ابزار پرواز استاندارد بوده و در پشت کابین خلبان نیز ۶ میلیمتر(۰/۲۴ اینچ) زیرسری از جنس فولاد ضخیم، نصب شده‌است. علاوه بر این کابین خلبان به شکل وان حمام و از جنس تیتانیوم بوده که زیر کابین خلبان هم توپ هواپیما نصب شده‌است.

از سوی دیگر تمامی مدل‌های سوخو ۲۵ دارای بال‌های فلزی هستند و ترمزهای هوایی نیز در نوک هر بال قرار دارند. علاوه بر این هر بال دارای پنج جایگاه حمل سلاح مانند موشک، راکت و تسلیحات دیگر نیز هست.

نسخه‌های اولیه سوخو ۲۵ مجهز به دو موتور «توربوجت آر۹۵اس‌اچ» با پس سوز بودند؛ که در دو طرف عقب هواپیما نصب می‌شدند؛ اما نسخه‌های جدید (مانند سوخو۲۵ تی و تی‌ام) با موتورهای بهبود یافته «آر۱۹۵» تجهیز شده‌اند.

سامانه الکترونیکی سوخو ۲۵ بخش‌هایی مانند سامانه هدف‌گیری، رادار ناوبری «داپلر»، سامانه ناوبری برای پرواز در روز و شب، رادیو (بی‌سیم) جهت ارتباطات هوا به هوا و هوا به زمین، سامانه کنترل سلاح‌ها، سامانه شناسایی دوست از دشمن، سامانه راداری هشدار دهنده (RHAWS) را شامل می‌شود.

خدمت در ایران

زمانی که عملیات «طوفان صحرا» برای اشغال عراق توسط آمریکا و متحدانش در جریان جنگ خلیج فارس آغاز شد، برای اولین بار در یکم بهمن ۱۳۶۹تعداد ۷ فروند «سوخو ۲۵ اِس» نیروی هوایی عراق با هدف در امان ماندن از حملات «طوفان صحرا» توسط خلبانان عراقی به ایران آورده شدند؛ که بعدها ایران آنها را به عراق بازگرداند.

بعد از این اتفاق، ایران چند فروند «سوخو ۲۵ تی» و «سوخو ۲۵ یو بی‌کا» را در سال ۲۰۰۶ برای بکارگیری در نیروی هوایی سپاه (نیروی هوافضای فعلی سپاه) از روسیه خریداری کرد.

این مدل از سری هواپیماهای سوخوی ۲۵ می‌تواند ۱۶ موشک ضد تانک «ای تی ۹» به‌علاوه دو راکت‌انداز ۷۰ یا ۸۰ میلیمتری به همراه دو موشک حرارتی، دو مخزن سوخت خارجی، و دو موشک هوا به زمین مانند «قدر»، «زوبین» و «ستار» را حمل کند.

سوخوی ۲۵ با تکیه بر زره قوی در «کاکپیت» ( که قابلیت دفاع در برابر توپ‌های ۲۳ میلیمتری را دارند) و بدنه خود، برای تحمل آتش سنگین دشمن طراحی شده است.

این هواپیما که توسط یک خدمه هدایت می‌شود دارای حداکثر سرعتی معادل ۹۵۰ کیلومتر بر ساعت (۵۹۰ مایل در ساعت یا ۰.۷۷ ماخ) و سقف پروازی ۷۰۰۰ متر (۲۳۰۰۰ فوت) است. این هواپیما همچنین دارای ۱۱ جایگاه حمل سلاح با توانایی حمل انواع راکت‌انداز، راکت‌های هدایت شونده، موشک‌های هوا به سطح و هوا به هوا، انواع بمب‌های لیزری، ضد نفر، خوشه‌ای و آتش‌زا است.

سوخو۳۰؛ طرحی برای برتری هوایی

جنگنده سوخو۳۰ که از سوی ایران مذاکراتی درباره خرید آنها صورت گرفته یک هواپیمای جنگنده مدرن و بسیار چابک نظامی است؛ که توسط شرکت «سوخو» با هدف برتری هوایی طراحی شده است؛ اما این جنگنده قابلیت حمله به اهداف زمینی را هم دارد.

برد عملیاتی سوخو۳۰ که نمونه ارتقاء یافته سوخو۲۷ به حساب می‌آید ۱۵۰۰ کیلومتر است؛ اما با سوخت‌گیری هوایی می‌تواند به بیشتر از سه هزار کیلومتر نیز برسد.

سوخو٣٠ علاوه بر نیروی هوایی روسیه، در کشورهای چین، الجزایر، آنگولا، مالزی، ونزوئلا، اندونزی، اوگاندا، قزاقستان و ویتنام هم مورد استفاده قرار گرفته است.

سوخو30

سوخو۳۰ یک جنگنده دو کابینه است که از مشتقات سوخو ۲۷ به حساب می‌آید؛ اما یکی از تفاوت‌های سوخو۳۰ با سوخو۲۷ در اضافه شدن یک بالک (کانارد) به هواپیما برای افزایش کارایی و قدرت مانور است.

مزیت‌های فوق‌العاده رادار جنگنده Su-۳۰ از جهت برد شناسایی، پویش قطاع‌ها و مصونیت بالا در برابر اغتشاش‌گرهای الکترونیکی دشمن، آن را در بین پر تاثیرترین رادار هواپیماهای جنگنده در جهان، جهت عملیات دوربرد شکار هواپیماها قرار داده است.

امروزه جنگنده‌های مدرن روسی نظیر سوخو۳۰، به سیستم‌های بسیار پیشرفته الکترو اپتیکالی مجهز هستند؛ که به‌وسیله این سیستم‌ها، می‌توان اهداف را جستجو کرده و پس از یافتن، بر روی‌شان قفل کرد. این سیستم همچنین می‌تواند به‌طور خودکار بر روی سطح زمین یا پهنه آسمان، به جستجوی اهداف پرداخته و آنها را با تسلیحات هدایت‌شونده، به راحتی مورد اصابت قرار دهد.

از جمله سیستم‌های الکترواپیتکالی به‌کار رفته در سوخو۳۰ و میگ ۲۹، می‌توان به جستجوگر مادون قرمز IRST اشاره کرد. این سیستم، مستقل از رادار، به کشف اهداف می‌پردازد، از این رو، به هنگام قفل بر روی اهداف هوایی، دستگاه «گیرنده اخطار راداری»، پیغام خطر را برای خلبان هواپیمای دشمن، پخش نمی‌کند و خلبان متوجه رهگیری شدن هواپیمایش نمی‌شود.

همچنین استفاده از مکان‌یاب اپتیکالی و سایت نشانه‌روی نصب شده داخل کلاه خلبان، کمک شایانی به دقت هدف‌گیری اهداف هوایی می‌کند.

براساس گزارش دفاع پرس، سیستم با دقت بسیار بالای هدف‌گیری و ضد اغتشاش به‌کار رفته در سوخو۳۰ که با رادار بسیار پیشرفته، هماهنگ شده است، به راحتی امکان هدف‌گیری دقیق اهدافی فراتر از ۵۰ کیلومتر را فراهم می‌آورد که حاکی از توسعه راندمان رزمی کلی جنگنده نسبت به سوخو۲۷ است.

برای سوخو ۳۰ به‌طور استاندارد، ۱۲جایگاه حمل تسلیحات تعبیه شده است؛ که امکان حمل ترکیبی از انواع مهمات هوا به هوا با قابلیت درگیری همزمان با چند جنگنده دشمن را به این هواپیما می‌بخشد. قدرت تخریب بالای تسلیحات هدایت‌شونده هوا به زمین جنگنده سوخو ۳۰، این امکان را می‌دهد تا اهداف بسیار مقاوم و حفاظت شده در زیر زمین را نیز به راحتی و دقت بالا منهدم سازد.

موشک‌های میان‌برد هدایت‌شونده جنگنده سوخو ۳۰ می‌توانند از فواصل دور از دسترس پدافند دشمن، پرتاب شوند. علاوه بر این برای سوخو۳۰ موشک‌های هوا به زمین با قابلیت هدایت به‌وسیله ماهواره نیز پیش‌بینی شده است؛ هرچند در نمونه‌های صادراتی این جنگنده، چنین امکانی حذف شده است.

سوخو ۳۰ همچنین از موشک‌های ضدکشتی و ضدرادار و مسلسل با قدرت نفوذ در برخی خودروهای زرهی سبک نیز بهره می‌برد.

«پک‌فا»، جنگنده نسل پنجم سوخو

سوخو«پک فا» که نمونه آزمایشی آن سوخو «ت-۵۰» نام دارد، یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های ساخت روسیه است؛ که آن را با اف-۳۵ آمریکا مقایسه می‌کنند و براساس آنچه گفته شده، مدل نهایی جنگنده سوخو ۵۰ تا سال ۲۰۱۶ به‌طور کامل عملیاتی خواهد شد.

از مدل اولیه این جنگنده (T۵۰ـ PAKFA) نیز تاکنون چند مدل ساخته شده که پس از تکمیل مدل نهایی، این جنگنده پایه‌گذار پروژه نسل پنجم جنگنده‌ها خواهد بود؛ البته بخشی از مدل‌های آن برای صادرات در نظر گرفته شده است؛ که به‌عنوان مثال هند یکی از مشتریان اصلی آن است و مدل‌هایی نیز برای این کشور ساخته می‌شود.

بر اساس آنچه برخی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند، به جز کشور هند، مدل‌های دیگری از جنگنده‌های سوخو ۵۰ برای کره جنوبی و ایران نیز در حال ساخت است؛ به نحوی که مدل SU-۵۰EK برای کره‌جنوبی تا سال ۲۰۱۸ به این کشور تحویل داده خواهد شد.

مطابق اخبار غیر رسمی، تحویل جنگنده‌های نسل پنجم روسی به ایران یعنی سوخو ۵۰، نیز خبری است که توسط رسانه‌های داخلی و خارجی چندی پیش مطرح شده است. براین اساس مدل SU-۵۰ES از جنگنده‌های سوخو، برای ایران در حال ساخت است و تا سال ۲۰۲۲ تحویل کشورمان خواهد شد.

به هر حال جنگنده روسی سوخو ۵۰ که گاهاً با عنوان PAKFA نیز شناخته می‌شود، توسط شرکت سوخوی روسیه ساخته شده که در زمینه الکترونیک پروازی، برنامه پک‌فا در بسیاری موارد از طرح سوخو-۳۵ الهام گرفته است. به عنوان مثال قلب تجهیزات الکترونیک پروازی ت-۵۰ را یک رادار با آرایه کاوش فعال الکترونیک (AESA) چند حالته موسوم به ۵۰‌ـ N تشکیل می‌دهد که در حقیقت گونه‌ای برگرفته از رادار ۰۳۵ـ N جنگنده سوخو-۳۵ است؛ که برای نخستین بار در نمایشگاه هوایی ماکس-۲۰۰۷ روسیه به نمایش درآمد.

سوخو50

این رادارِ کنترل آتش پس از رادار «ژوک» در هواپیمای میگ-۳۵ دومین رادار کنترل آتشی است که در روسیه طراحی شده و ترکیبی از رادار باند X و گیرنده‌های کمکی باند L نصب شده روی لبه بال‌ها، با بیش از ۱۵۰۰ واحد فرستنده ـ گیرنده و آنتنی به قطر یک متر است.

برد مفید رادار «پکفا» برای اهدافی با ابعاد یک متر تا حدود ۴۰۰ کیلومتر عنوان شده است. هواپیمای آزمایشی ت-۵۰ همچنین دارای یک جستجوگر و فروسرخ (IRST) برگرفته از سامانه OLS-۳۵M جنگنده سوخو-۳۵ است؛ که به سبک بیشتر جنگنده‌های روسی، مقابل شیشه جلوی کابین نصب شده است.

نمایشگرهای کابین پکفا را دو نمایشگر کریستال مایع به ابعاد ۹/۲۲ ×۳۰ سانتیمتر به همراه یک نمایشگر «هدآپ» IKSH-۱M و سه نمایشگر کوچک در اطراف کابین تشکیل می‌دهند.

هسته مرکزی جنگنده نیز از ریزپردازنده دو هسته‌ای بر اساس پردازنده‌های ۵۰۰ مگاهرتز «آلبروس اس» ساخت شرکت MSTS با توان پردازش ۴۰ میلیارد داده در ثانیه تشکیل می‌دهد.

بنابر این سوخو ۵۰ چون برای خصایص پنهان‌کاری طراحی و ساخته شده، از یک دستگاه رادار آرایه فازی فعال باند ایکس مدل۰۳۶ـ Byelka N و همچنین دو رادار کوچکتر باند ال برای امور ضد پنهان‌کاری و جنگ الکترونیک بهره خواهد برد.

در بخش پیشرانه، روس‌ها به دنبال این هستند که در نمونه تولید انبوه این هواپیما از موتوری با عنوان۳۰ Izdeliye استفاده کنند؛ زیرا این موتور از وزن کمتر و توان بیشتر برخوردار بوده و به راحتی به تی ۵۰ اجازه رسیدن به سرعت‌های بیش از دو برابر سرعت صوت را می‌دهد.

این موتور همچنین از قابلیت تغییر دهنده بردار رانش نیز برخوردار است؛ که توان مانورپذیری بی‌نظیری را به «پکفا» می‌بخشد.

سوخو50

در بخش تسلیحات نیز جنگنده روسی به دو سلاح هوا به هوای بسیار توانا مجهز است که می‌تواند برای هر جنگنده متخاصمی یک کابوس واقعی باشد. در بحث نبردهای فراتر از میدان دید، این هواپیما از گونه ارتقاء یافته‌ای از موشک ۷۷ـR که با عنوان K-۷۷M شناخته می‌شود، بهره می‌بَرد.

این موشک هوا به هوا خود از یک رادار آرایه فازی بهره برده و در برابر اهداف چالاک هوایی به سرعت واکنش نشان می‌دهد. اطلاعات زیادی در مورد این موشک جدید ارائه نشده است؛ اما به نظر می‌رسد که برد آن در حدود ۱۰۰ کیلومتر و یا بیشتر از آن باشد.

در بحث نبردهای هوایی فاصله نزدیک نیز این هواپیما به نسل جدید موشک‌های ۷۳‌ـR که با عنوان ۷۴ـR شناخته می‌شود، مجهز شده است. این موشک، فوق‌العاده مانورپذیر بوده و در برابر اقدامات متقابل بسیار مقاوم است. علاوه براین یک توپ ۳۰ میلی‌متری نیز بر روی تی ۵۰ نصب شده است؛ اما با این حال تاکنون اطلاعات خیلی زیادی در مورد جزئیات این جنگنده منتشر نشده است.

سوخو سوپرجت۱۰۰؛هواپیمایی مسافربری

سوخو سوپرجت ۱۰۰ هم یک هواپیمای مسافربری جت منطقه‌ای در دسته ۷۵ تا ۹۵ صندلی است. توسعه طرح ساخت هواپیما از سال ۲۰۰۰ در بخش هواپیماهای مسافربری شرکت روسی سوخو با همکاری بوئینگ به‌عنوان همکار اصلی شروع شد و اولین پرواز این هواپیما در ۱۹ می ۲۰۰۸ و اولین پرواز مسافربری تجاری آن توسط خط هوایی «آرماویا» از ایروان به مسکو در سال ۲۰۱۱ صورت گرفت.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری کشورمان اعلام کرده که اگر روسیه شرایط مالی خوبی را پیشنهاد دهد بسیاری از ایرلاین‌های ایران مایل به خرید سوپرجت ۱۰۰ خواهند بود.

البته روس‌ها در سال‌های گذشته بارها گفته‌اند که این هواپیما از لحاظ فنی تمامی دانش صنعت هواپیمایی شرق و غرب را به‌صورت یک‌جا دارد و سازندگان قطعات اصلی آن مثل موتور، ارابه‌های فرود، سیستم‌های الکترونیکی و دیگر قطعات، شرکت‌های معروف آمریکایی و اروپایی مانند Goodrich و Sutton هستند. علاوه براین سوخوی سوپر جت۱۰۰ اولین هواپیمای صد نفره دنیاست که با کمک ناوبری «Fly by Wire» (سامانه‌ الکترونیکی هدایت هواپیما) هدایت می‌شود.

سوخو100

نحوه کنترل این هوپیما برای خلبان و کمک‌خلبان هیچ فرقی با هواپیماهای مدرن «ایرباس» ندارد و با استفاده از فرمان‌های الکترونیکی کمترین میزان فشار و بیشترین میزان دقت را برای خلبان به همراه دارد و در مقابل رقبای غربی، روس‌ها این هواپیما را با قیمت پایین‌تری (۳۵ میلیون دلار) به فروش می‌رسانند.

مقام‌های سوخو همچنین می‌گویند: سوپرجت ۱۰۰ هزینه پروازی بسیار پایین‌تری نسبت به گزینه‌های مشابه خودش دارد؛ به نحوی که در خطوط داخلی هوایی روسیه سوپرجت ۱۰۰ برای جایگزینی توپولوف ۱۳۴در نظر گرفته شده است.